Tuhagutikhait
Hunauyut Nunavumi Inuit Inminiigutait Pikuyakyuat?
Nunavumi Inuit Inminiigutait Pikuyakyuat, pikuyakyuanguyut nuutitihimayut maligaliuktikhamik Nunavumi Maligaliuktit November 5mi, 2003 tuniyaangani tamamik Inuit Nunavumi pitkutikhainik aatjikutauyunik pilaaktainik, aliahuklutik inuuhiinik. Ilihimayait munagitjutait Kavamatkunut, tamamik Inuit havakviit, katimayiit ovalo kamisitkut ovalo Inuit Nunavumi tunilugit hapkoa pitkutikhait. Pingitpata tunilutik aatjikutainik pilaaktakhainik akigaktulaaktut ovalo maliniaktut ilanganik ilihimayut Pikuyakyuami.
Aatjikutiliugutait ukangitut munagilugit Inuit aatjikutaitut. Aatjikutiliugutait Inuit inminiigutait ukaktut pihimalutik Inuit inminik piyumayait kanugitunik ukakhimayut Ilangani 7 (1) Pikuyakyuami, pikagiagani aatjikutainik pilaaktakhainik aalat Inuit. Ukangitut pilugit tamamik Inuit aatjikutatut.
Atugutikhait Pikuyakyuat piniaktut maliklugit iluaniitut Inuit Qaujimajatuqangit (IQ) atugutainik. Pikuyakyuat pingitut ovaluniit unguvangitait munagitjutikhait tunihimayut iluani Nunavumi Nunataakhimayut Angigutaanut .
Pikuyakyuat ukaktut akigaktungitait Inuit, havakviit, busniit ovaluniit Kavamatkut ihuitumik pingilugit Inuit kinaugaluit Nunavumi.
Hunat Ihuitumik Pilikpaktait?
Ihuitumik pigaagamik tuningilugit ikayugutikhainik ovaluniit tunilugit ayokhagutikhainik, piyakhainik ovaluniit pilaitainik Inuit ovaluniit Ilaukatauyut pikaktut atauhimik pitkutikhainik ukakhimayut Ilangani 7(1) Pikuyakyuami.
Pikuyakyuat pitkulaitut ihuitumik pilikpaktainik nani Inuit:
- Kinikhiagaagata havaktakhainik ovaluniit havakviinit;
- Pihimayut ovaluniit pihimainaktait ilaukatautjutait havaktiit havakviinik;
- Pigiagani niuvigutikhainik, ikayugutikhainik, ikluit ovaluniit katrakhainik pilaaktakhait tamamik Inuit;
- Atuklutik ovaluniit atunahuaklutik iklukhainik ovaluniit niuvikvikhainik ikluit; ovalo
- Titigagiagani ovaluniit takupkailutik tuhagutikhainik ovaluniit titigakhimayainik.
Hapkoa malguk atulaaktut:
- Inuulgamik aknak havakuyaungituk hingaihimagami (ihuinaaktut atukhugit kinauyuk ovalo kanugituk)
- Hiniktakvik itiktikungituk iluaminut avaliituk amaamak ovalo malguk nutagait (ihuinaaktut atukhugit ilakatigiit kanugitut)
- Pikaktut amigaitunik tugaakhimayunik hunmat ovaluniit inminik kanugitut pitkulaitait ataani Pikuyakyuat.
17nik pikaktut ilaukatigiiktumik hapkonatut:
- Inuuviviniit Naunaiyautait: kinauyuk, kalait, ingilgaangit, aalangayut, nunakatigiit ovalo nakit kaihimayut;
- Ukpigiyainik
- Ukiungit
- Aniagutiliit
- Kinauyuk ovalo kinauyut maligutait
- Aipakaktut ovalo ilakatigiit kanugitut
- Hingaihimayut, ilauyut tiguagutait nutakamik angutimit ovaluniit aknamit
- Kinauyaliuktainik kanuk;
- Itiktauhimayut nani ihuinaagutait ilitagiyauhimayut tunihimayait.
Akigaktuktaulaaktut piinagunik Inuit atuklugit atauhik hapkoa pitkutainik. Piinagiagani “pitkungitut” pitkutait.
Mikhaanut Pikuyakyuat, katimayiit ilihimayut munagiyaangani ovalo angigiagani angigutikhait ataani Pikuyakyuat. Talimat Inuit tugaaktauhimayut hitamanik ukiunik. Talvanga 2016, Katimayit tapkuanguyut:
- Bonnie Almon, Ikhivautak
- Ookalik Curley, Ikhivaulaup Tuklia
- Amanda Hanson Main, Katimaylulaktuq
- Trisha Makpah, Katimayiulaktuq
- Maureen Doherty, Kivalliq Ilaukatauyuk
Hunat Sunauva?
Ukautaa “Katimayiit” atukhimayut Latinmit ukautainik ukaktut “apikhukti” ovaluniit “atanguyait ilaukatigiit”. Katimayiit Kanatami Inuit ovaluniit Ilaukatauyut hanahimayait Maligaliuktit munagiyaangani akigaktuitjutait iluaniitut atanguyautainik maligaliuktit “Kavamatkutunit”.
Katimayiit Kanatami kafit Inuit ilaukatauyut katimayiinut ovaluniit katimayigalaanut hanahimayait maligaliuktit naalagiagani ovalo ihuakhiyaangani hunavalunik. Nunavumi Inuit Inminiigutait Katimayiit ilauyut talimat Inuit tugaakhimayait Kavamatkut Nunavumi naalagiagani ovalo ihuakhiyaangani ihuinaakhimayainik ataani Nunavum Inuit Inminiigutait Pikuyakyuat.
Katimayiit ilihimayut malikhugit maligaliugutait ovalo tunihimayut atanguyautikhainik ovalo “atanguyait piyakhainik” ataanit maligaliuktit. Nunavumi Inuit Inminiigutait Katimayiit atanguyautait ovalo atanguyait piyakhainik ilihimayut iluani Nunavumi Inuit Inminiigutait Pikuyakyuat.
Katimayiit aalangayut “Katimayit” ovalo “Havakviit” ilihimayut maligaliuktinit ilaa “akigaktuiyit” maligutainik. Akigaktuklugit “apikhuklugit” ovaluniit “angiklugit”. Pikagumik akigaktuiyit maligutainik ukaktut angigutait piyakhait kanugitumik maligutikhainik, ilaa, malikhugit akigaktuitjutait maligutikhait ovalo ukpigiyait, ilauyut Ukpigiyait Atuinaktait Akigaktuitjutait.
Ilaa Inuit inminiigutait ilaukpata “Kaangani Akigaktuitjutait Kanatami”, maligaliugutait munagiyait ovalo atuktait Inuit inminiigutait pravinsini ovalo nunakpuni ukaktut “kitkanik-maligaliugutait” akigaktuitjutait. “Kitkanik” ukaktut “Pikagunakhiyut” maligaliuktit akigaktuitjutait.
Inuit Inminiigutait akigaktuitjutait “kitkanik-maligaliukgutait” ovalo
- Atuktait akhut ikpinaktut akigaktuitjutait,
- Akigaktuitjutait ihuakhaktukhat (akigaktuitjutait ihuakhaktukhat ihuinaakhimayumik, itiktaunahuangilugit) ovalo
- Akigaktuitjutait ukaniaktuk kanugitumik pinahuagiagani hulinahuagutait, ilaa, hulinahuagutait ilihimayut Hivuliani Inuit Inminiigutait Pikuyakyuami.
Nunavumi Inuit Inminiigutait Katimayiit kilamik atulaaktut atugutikhait aalangayumik katimayiit aalani nunakpuni ovalo pravinsini pikaktut kamisitkunik. Talvatuak aalat kilamik atulaaktut Katimayiit British Columbiami ovalo Ontariomi.
Kilamik atulaaktut atugutikhait pikangitut havaktikhainik ihivgiuktukhanik ovaluniit katitiklugit tuhaktakhainik. Kilamik atulaaktut Katimayiit angikpaktait tamamik atukhugit tuhagutikhait tunihimayut tuhaktitakhainik. “Tuhaktitakhait” makpigaat pikaktut Uktugutikhainik inikhimayait Uktuktut ovalo Kiutjutait apigiyainut. Nunavumi Inuit Inminiigutait havaktiit (Inuit Inminiigutait Havaktiit) ilaungitut Katimayiinut. Havaktiit ilauyut ikayuklutik tuhagutikhainik Inunut maligutikhainik ovalo ikayuklugit ilaukatauyut (Uktuktut ovalo Kiuyut) iniktiklugit Tuhaktitakhait.
Katimayiit angikataktukhat tamamik naalagutainik ukakhimayut ataani Pikuyakyuat. Katimayiit ilauyut inminiiguyut tugaakhimayainit (Kavamatkut Nunavumi) ovalo avaliituk (ihumangituk atauhimut) tamamik naalaktainik Katimayiit.
Takuyakhait aalani kagitauyakut takulvia pilaitunakhiyut Inuinaqtut.
.